HERFSTMIGRATIE VAN DE KRAANVOGELS, DE SPLINTERNIEUWE VIRTUELE KRAANVOGEL EN HOE U KUNT MEEDOEN
Vanuit het bureau van Dr. Koen de Koning: Laatste nieuws en inzichten
Vooruitblik op de najaarstrek
Op zaterdag 18 oktober 2025 waren de omstandigheden perfect voor een mooie doortocht van kraanvogels. Sindsdien hebben meer dan 30.000 kraanvogels de oversteek gemaakt van Diepholz richting Lac du Der.
De najaarstrek is alweer in volle gang. De meeste kraanvogels hebben hun broedgebieden in Scandinavië al lang en breed verlaten, en zijn reeds de Oostzee overgestoken naar de bekende rustplaatsen in Noord-Duitsland: Rügen, Diepholz en Rhin-Havelluch nabij Berlijn. Hier verblijven de meeste kraanvogels normaal gesproken een aantal weken om aan te sterken voor de volgende etappe richting Frankrijk en uiteindelijk over de Pyreneeën naar de overwinteringsgebieden in Spanje.
Wanneer ze precies massaal aan deze tocht beginnen hangt af van een aantal factoren. Ten eerste zijn er natuurlijk verschillen tussen individuen – de ene groep zal eerder naar Spanje vertrekken dan de andere. De eerste groepen zijn vorige week alweer op de radar verschenen in hun trektocht naar het zuiden (zie plaatje), en zelfs in Spanje zijn de eerste kraanvogels al neergestreken. En dan zijn er aan het andere uiterste nog de kraanvogels die iedere winter proberen om de vermoeiende reis naar het zuiden te mijden door in noord Duitsland te overwinteren. Voorwaarde is wel dat het in de winter niet te koud wordt en er voldoende voedsel beschikbaar blijft. Met de steeds mildere winters van de laatste jaren zien we dat deze groep overwinteraars steeds groter wordt.
Dat brengt ons bij de grote massa – wanneer kunnen we een massamigratie verwachten? Onder welke omstandigheden? Met andere woorden: waar moet u de komende tijd op letten? Een kleine hint zit in reden waarom sommige kraanvogels in Duitsland blijven – winterkou, of het uitblijven daarvan. Zodra de nachten kouder worden en het begint te vriezen, zullen veel kraanvogels verder trekken naar warmere gebieden in het zuiden. Afgelopen zaterdag is er voor het eerst dit najaar nachtvorst gemeten in Diepholz, wat heel wat kraanvogels heeft doen vertrekken. Maar er is meer: vraag en aanbod van voedsel zijn ook erg belangrijk in het bepalen van hun vertrek. In de eerste instantie hebben kraanvogels voedsel nodig om aan te sterken na de reis vanuit Scandinavië. Dat is de fase waar we nu in zitten. Dat betekent dat veel kraanvogels nog in de noord Duitse rustgebieden zijn blijven hangen omdat ze nog aan het aansterken zijn. Later in het jaar wordt voedsel in de rustgebieden steeds schaarser, waardoor de kraanvogels steeds meer noodzaak zien om door te trekken naar het zuiden. Tot slot spelen weer en wind een belangrijke rol. Mooi zonnig weer en rugwind zijn belangrijke redenen om te vertrekken (zaterdag was daar een voorbeeld van). Iedereen die wel eens fietst zou hieraan moeten kunnen relateren. Fietsen is het leukste met mooi weer en wind in de rug. Voor kraanvogels is het zelfs essentieel om gevaren van uitputting en uit koers raken te voorkomen. De weersvoorspellingen van de komende dagen zijn juist uiterst ongunstig: veel (stormachtige) tegenwind, bewolking en regen. Kraanvogels kunnen door dichte mist en lage bewolking zelfs slachtoffer worden van botsingen met bomen, masten en gebouwen.
De meeste kraanvogels zullen dus wachten met de massale trek tot de omstandigheden precies goed zijn: mooi helder weer, wind uit het noordoosten, en nachtvorst. Gewoonlijk zal de piek boven Nederland en België rond eind oktober, begin november plaatsvinden, afhankelijk dus van de weersomstandigheden. Wij zullen deze omstandigheden nauwlettend voor u in de gaten houden en een update plaatsen als we een piek verwachten. Maar houd vooral nu al dagelijks de kraanvogelradar in de gaten om live op de hoogte te blijven!
Praat met een virtuele kraanvogel
Chat binnenkort met onze virtuele kraanvogel. Voor al uw vragen over de kraanvogeltrek.
Dit najaar staat ook in het teken van nieuwe ontwikkelingen op het kraanvogelradar platform. We lanceren de zogenaamde ‘virtuele kraanvogel’, een AI-gestuurde fictieve kraanvogel waarmee u in gesprek kan om 24/7 vragen te stellen over de kraanvogeltrek, over de ecologie van kraanvogels, of wat u maar wilt over het leven van de kraanvogel.
Wij hebben zo veel mogelijk relevante en betrouwbare informatie over kraanvogels en de kraanvogeltrek verzameld, om ervoor te zorgen dat onze ‘AI chatbot’ antwoorden geeft op basis van betrouwbare kennis. Wij geven de chatbot net dat stukje extra persoonlijkheid zodat het lijkt alsof u met een echte kraanvogel praat! Ook leuk voor als de kinderen zich vervelen in de kerstvakantie!
Uiteraard kunt u altijd contact met ons opnemen om een levende expert te spreken en uw vragen aan te stellen. Onze experts zullen echter nooit zo snel reageren als onze hardwerkende callcenter kraanvogel!
Denk mee over de kraanvogelradar en draag bij aan de wetenschap
De kraanvogelradar komt natuurlijk niet zomaar tot stand. Er gaat een hoop wetenschappelijk onderzoek aan vooraf: over kraanvogels en hun vlieggedrag, over het effect van weer en wind op de vogeltrek, en over de techniek – hoe bouw je een wiskundig model waarmee je de kraanvogeltrek live in kaart kunt brengen?
In een interactieve co-creatie sessie nemen we deelnemers mee in hoe de wetenschap achter de kraanvogelradar tot stand komt, en hoe deze kennis breder ingezet kan worden om natuur te beschermen. Daarnaast willen we graag met gebruikers van de kraanvogelradar in gesprek over hoe we de gebruikerservaring kunnen verbeteren.
Interesse? Dan is de Kraanvogelradar Co-Creatie Sessie wellicht wat voor u! Via de link of QR code kunt u zich geheel vrijblijvend inschrijven voor de eerste van drie kraanvogelradar co-creatie sessies op vrijdag 21 november op de Sallandse Heuvelrug, het grootste bos- en heidegebied van Overijssel.
Help ons de Kraanvogelradar in de lucht te houden!
We zijn ontzettend blij met hoeveel van jullie de kraanvogelradar gebruiken en waarderen – jullie steun betekent alles voor ons. Achter de schermen zorgt een klein team van vrijwilligers ervoor dat de radar blijft draaien en steeds beter wordt, zodat we deze geweldige vogels kunnen beschermen. Om de radar levend en groeiend te houden, hebben we jouw hulp nodig. Elke belastingaftrekbare donatie, groot of klein, maakt een echt verschil en helpt ervoor te zorgen dat de radar blijft functioneren en zich verder kan ontwikkelen.
Dank je wel dat je deel uitmaakt van deze reis met ons. Samen kunnen we deze prachtige vogels blijven volgen, leren over hun gedrag en beschermen.